ایوان مخوف؛ تزارِ ترسناک روسیه - زنگ قلاب بافی

همراه دور زمین باشید و با تور ارزان روسیه از کاخ کرملین دیدن کنید و در شهرهای زیبای مسکو و سوچی گشتی بزنید و خاطرات زیبایی برای خود رقم بزنید.

500 سال قبل سرزمینی که امروز آن را با نام روسیه می شناسیم محدوده ای از خان نشین ها بود و در پهنه آن حکام ریز و درشت بر قلمرو های مستقل خود از سواحل بالتیک تا شرق سیبری فرمان می راندند. در چنین عصری یا به عبارت بهتر 490 سال پیش در چنین روزی، برابر بیست وپنجم آگوست 1530 میلادی، در کاخ سلطنتی واسیلی سوم پادشاه روسیه پسری به جهان آمد که او را ایوان نامیدند.

او که از پشت شخص پادشاه بود بعد ها با عنوان ایوان چهارم بر تخت سلطنت روسیه نشست و نقشی مهم در یکپارچه شدن خان نشین ها و نزدیک شدن سرزمین روسیه به حدود و ثغور امروزی از خود ایفا کرد.

ایوان چهارم که در تاریخ او را با لقب ایوان مخوف می شناسند، در 1533 میلادی با عنوان شاهزاده مسکو بر اریکه قدرت تکیه زد و همه کوشش خود را صرف عظیم ترین هدفش در زندگی یعنی گسترش نامحدود قلمرو حکومت کرد.

ایوان که در تاریخ پادشاهان روسیه با عنوان رسمی ایوان واسیلیویچ چهارم شناخته می گردد، در سال 1547 میلادی عنوان تزار را برای خویش برگزید و طی نزدیک به نیم قرن سلطنت قلمرو شاهزاده نشین مسکو را بعد از هزیمت کردن حاکم سیبری تا منتهی الیه شمال شرق کره زمین شامل اقیانوس منجمد شمالی و دریای اختسک گسترش داد.

ایوان در راه رسیدن به این هدف خشونت و بی رحمی زیادی از خود نشان داد و درست به همین دلیل در تاریخ روسیه به ایوان مخوف معروف شد.

درخصوص او شایعات هراس آور بسیاری وجود دارد؛ ازجمله اینکه مشهور است در جوانی دوست داشت حیوانات را از ارتفاع به پایین پرتاب کند یا اینکه می گویند به دستور او بچه ها گرسنه را به زنجیر می بستند و والدین شان را مجبور می کردند مقابل دیدگان آن ها غذا بخورند یا مشهور است بیشتر زنانی که در زندگی اش بودند به دستور شخص او کشته شدند.

با وجود همه این شایعات حتی دشمنان او نیز اذعان دارند که همین سختگیری های او خصوصا در بحث اخراج مغولان از خاک روسیه و سرکوب تاتار ها باعث شد نخستین زمینه های تبدیل روسیه به یک ابرقدرت فراهم گردد، هر چند که پس از مرگ ایوان روسیه بار دیگر در غرقاب ملوک الطوایفی گرفتار آمد.

ناگفته نماند ایوان چهارم در گسترش قلمرو خود به سمت غرب موفقیت چندانی به دست نیاورد و وظیفه تحقق این آرزو به جانشینان نامدار و قدرتمند او یعنی پتر یکم و کاترین کبیر سپرده شد.

درخصوص ایوان چهارم آثار فراوانی در عرصه ادبیات، شعر و هنر سینما خلق شده است، اما یکی از مشهورترین آن ها بی شک فیلم ایوان مخوف ساخته سرگئی آیزنشتاین است که با نقش آفرینی نیکلای چرکاسف در نقش ایوان در سال 1943 میلادی به روی پرده رفت. این فیلم دهه 70 خورشیدی در تلویزیون ایران و از برنامه پربیننده هنر هفتم پخش شد.