بافت های تاریخی شاهد زنده ای از ارزش ها و سنت های دیرین - زنگ قلاب بافی

ازاین رو امروزه حفاظت از بافت های تاریخی به حدی موردتوجه دولت ها واقع شده است که می توان با برنامه ریزی های اصولی و تعامل بین دستگاهی بهره برداری های متنوعی از پتانسیل های بالقوه برد.

این محدوده ها به لحاظ ریخت شناسی دربرگیرنده فرهنگ های مادی و معنوی هستند که همه نظامان آن ها وابسته به سیاست گذاری و طرح ریزی توسعه شهری هستند، در این راستا با توجه به دیدگاه های مردمی می بایست در نهادینه کردن فرهنگ و اهمیت قائل شدن به این محدوده ها تلاش بیشتری از سوی دستگاه های ذی ربط نشان داده شود.

درواقع چنین مؤلفه هایی بیانگر ارزش های فرهنگی مانند میراث ملموس و ناملموس آن، ارزش های اجتماعی، اقتصادی، مکان رویدادها و تعاملات اجتماعی است که حفاظت از اصالت و یکپارچگی آن برای احیاء اهمیت ویژه ای پیدا می کند.

اهمیت و ضرورت حفظ بافت تاریخی یک شهر و بازسازی آن، نه به عنوان پدیده ای نمادین بلکه به دلیل شناخت سیر تحول و تکامل شهرسازی و تمدن شهرنشینی، حفظ هویت و اصالت شهر و تبیین حیات شهری بر اساس شواهد و مدارک علمی، توسعه اقتصاد محلی و رونق صنعت گردشگری همواره موردتوجه بوده است.

با توجه به اینکه شهرِ پویا، شهری است که در آن فعالیت و فرم در فضای شهری به خوبی باهم منطبق باشند، عدم انطباق بعضی از عملکردهای جدید شهری مانند ورود اتومبیل به ناوگان حمل ونقل در شهرها، برهم خوردن روابط منطقی شهری و روستایی کشور، تسریع درروند مدرنیزاسیون شهری، تغییرات عمده در نحوه نگرش به نقش و کار شهری، توسعه بی رویه شهرها در سطح، ارجحیت سکونت در حاشیه های مرفه شهری و عوامل متعدد دیگر باعث مغفول ماندن و بی توجهی به بافت قدیمی مراکز شهری شده و بدین ترتیب کالبد و فرم شهری این بافت ها نتوانسته همگام با رشد سریع در عملکرد و فعالیت، خود را با آن تطبیق دهد و این عدم تطابق بین فرم و فعالیت سرآغاز جاماندگی بافت های تاریخی شهری را رقم زد.

در راستای توجه به بافت های تاریخی در آذربایجان غربی در سال 1388، محدوده بافت تاریخی و فرهنگی شهرستان های ارومیه، خوی، ماکو و تکاب با مساحتی معادل 700 هکتار، به تصویب رسید که این امر نشان از میزان قدمت و اهمیت این مناطق به عنوان میراثی گران بها در سطح استان است.

ازآنجایی که بازار تاریخی شهر و بیشتر بناهای تاریخی و ثبت شده در این محدوده ها قرار دارند باید توجه داشت که هرگونه اقدام و تلاشی در راستای معاصر سازی و بازآفرینی این بافت ها می تواند به بهبود کلی شرایط کالبدی فضایی شهر ارومیه، رونق اقتصاد محلی و بالفعل کردن ظرفیت ها و پتانسیل های نهفته در محدوده بافت تاریخی شهر بیانجامد.

درواقع باید گفت که بافت های تاریخی شاهد زنده ای از ارزش ها و سنت های دیرین و سبک فکری و هنری و همچنین شیوه معماری و شهرسازی پدیدآورندگان آن ها هستند و از همین رو در زمره نواحی جذاب و موردتوجه مردم جای می گیرند و نقش مهمی در جذب گردشگران و سرمایه گذاران دارد.

با توجه به اینکه اقتصاد مرکز تاریخی شهر با فعالیت های گردشگری شکل می گیرد و حیاتی تازه می یابد، این مراکز تاریخی با تکیه بر اقتصاد پایدار و تأکید بر گردشگری می توانند منشأ بهره برداری اقتصادی فراوانی شوند و این موضوع خود سبب تجدید حیات مراکز تاریخی و بازگرداندن کارکردهای فاخر و برتر را به این فضاها با توجه به ظرفیت های آن به همراه خواهد داشت.

* کارشناس بازسازی بنا و بافت های تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی