ترکیب هنرمندانه نوگرایی و سنت در خرمهره های جادویی دوره ساسانی در سمنان - زنگ قلاب بافی

سابقه ساخت ظروف و اشیای سرامیکی در استان سمنان نیز به بیش از چهل سال گذشته برمی گردد و در استان سمنان این رشته های هنری از جمله رشته های پررونق محسوب می شوند.

ماشاءالله عمید از جمله هنرمندان شناخته شده سفال و سرامیک در سمنان است. این هنرمند متولد 1342 سمنان است و از سال 1370 به طور جدی وارد عرصه هنر شده است. آثار این هنرمند در سال های اخیر پیروز به دریافت مهر اصالت ملی صنایع دستی نیز شده است. در ادامه گفت وگو با این هنرمند را می خوانید.

از چه زمانی وارد کار هنری شدید؟

از سال 1370 نزد استاد محمدمهدی قان بیگی نقاشی و طراحی را فراگرفتم و چند سالی مسئول انجمن هنرهای تجسمی بودم، چون استاد گرایش زیادی به سفال و سرامیک داشت، با ایشان همکاری کردم و به صورت نیمه حرفه ای وارد دنیای سفال و سرامیک شدم، پس از آن با استاد شعبانی آشنا شدم و در سال 1372 به صورت حرفه ای وارد این عرصه شدم و در یکی از حمام های قدیمی سمنان (حمام نجفی در بازار بالا) کارگاه زدم و فراوری آثار را آغاز کردم.

در کنار آن، کار مجسمه با فلز با استفاده از پیچ و دنده را آغاز کردم و همچنین به تحقیق در رابطه با لعاب هایی که از بین رفتند مثل لعاب های آبی ایرانی، لعاب های آونتورین، زرفام ، لعاب های احیایی و... پرداختم.

در چه نمایشگاه هایی شرکت داشته اید؟

در نمایشگاه های زیادی شرکت داشتم از سمنان تا کل کشور و نمایشگاه های عظیم شیراز، اصفهان و...، حاصل تمام تجربه ها شرکت در تمام دوسالانه های سفال، کسب رتبه سوم در این دوسالانه است و پس از آن به کشورهای ترکیه، ترکمنستان ، فرانسه و روسیه برای اجرای ورک شاپ و نمایشگاه سفر کردم.

ویژگی خاص آثار شما که این فراوریات را از محصولات سایرین متمایز می نماید، چیست؟

یکی از ویژگی های هنرمندان سمنان این است که کار هر کس شناسنامه مخصوص به خودش را دارد و از کار هم تقلید نمی نمایند، هر کس سبک کار خودش را دارد، هنوز دارم این تجربه را ادامه می دهم و از تجربه ای که لذت بردم کار خرمهره بود، بعد دو سال تحقیق چون هیچ اطلاعاتی راجع به خرمهره وجود ندارد و گویا محرمانه بوده، کتابی در این خصوص را آماده نموده ام و حتی به خاطر آن سفری به ترکیه داشتم و برنامه دارم به افغانستان بروم و ببینم در آنجا به چه نحوی فراوری می گردد، طبق تحقیقات من، از زمان ساسانیان این مهره های جادویی در ایران فراوری می شده است.

علاقه ای به تکرار صرف کار گذشتگان و فراوری انبوه صنایع دستی ندارم، دوست دارم با بهره گیری از اندیشه ها و تجربیات گذشتگان، آثار جدید و به روز خلق کنم. در زمینه خرمهره که وارد شدم، در نظر داشتم کاری کنم که به هنر گذشتگان اضافه کنم و با آن مجسمه ساختم، مجسمه هایی که ساختن آن تکنیک خاصی می خواهد چون خمیر آن ماسه ای است و چسبندگی ندارد، نمی توان حجم های عظیم ساخت و احتیاج به ترفندهای خاصی دارد و تا به امروز چنین موردی انجام نشده است.

چه نوع آثاری تا به امروز با این تکنیک فراوری کردید؟

بیشتر فراوریات من با این تکنیک مجسمه هستند. این آثار از کارهای تحقیقی و پژوهش هایی که انجام داده ام الهام گرفته شده و بر اساس داستان های ایرانی و مخصوصا گیلگمش و اسطوره ها است.

ما منابع اسطوره ای فراوانی داریم که برای ساخت مجسمه ها از آن ها الهام می گیرم. داستان های اساطیر، در عین سادگی درس و پند و نصیحت دارند، گیلگمش را با ذهنیت های خودم ساختم، به طور مثال گیلگمش در حال شکار، گیلگمش به دنبال جاودانگی و ...

خانواده شما اهل هنر بودند؟

پدر من معمار بود و کارهای بسیار خوبی با خشت انجام داده و طاق ضربی های بسیار زیبایی اجرا نموده که هنوز هم هست، مادرم گرایش زیادی به موسیقی داشت و اولین فردی بود که در سمنان دیپلم خیاطی گرفت. والدینم را در سال 1355 و در اثر سانحه تصادف از دست داده ام.

بیشتر به پژوهش گرایش دارید یا فراوری آثار هنری؟

بیشتر پژوهش و هنوز هم به کار تحقیق مشغول هستم. البته سال ها در انجمن سفال ارشاد تدریس می کردم و هنوز هم از نقاط مختلف ایران شاگرد دارم.

کار هنری را می توان به عنوان شغل در نظر گرفت؟

زندگی کمی سخت می گذرد اما اگر دوست داشته باشید، مسئله ای نیست. از کنار هنر گذران زندگی کردن هنر است. ما بسیار قانع هستیم و دنبال تجملات نیستیم و خانواده هم عادت کردند.

با چه مسائلی روبرو هستید؟

هنرمندان همواره و در طول تاریخ با مسائل روبرو بودند، ون گوگ پس از مرگش شناخته شد و بسیاری از استادان و هنرمندان، زندگی خوب و مرفهی ندارند.

مخصوصا در کار پژوهشی که باید هزینه کرد و درآمدی به همراه ندارد. کتاب من آماده چاپ است و چون رنگی است و هزینه بالایی دارد، چند سالی است که پیروز به چاپ کتاب نشده ام و می دانم هزینه ای که بکنم برگشت مادی ندارد، اما در مجموع چون علاقه دارم انجام خواهم داد.

چه انتظاری از مسئولان دارید؟

من هیچ انتظاری از مسئولان ندارم چون وقتی کاری فراوری می کنم اولین کسی که از کارش لذت و حظ می برد خودم هستم، اما مسئولان وظایفی دارند که در راستای پژوهش، ترویج و آموزش باید انجام گردد. خیّران می توانند در این زمینه وارد شوند و پیشنهاد دارم مرکز تحقیق و پژوهش صنایع دستی در سمنان راه اندازی گردد تا تحقیقات برای ارائه آثار با کیفیت بالاتر انجام گردد و نتایج به سراسر کشور ارائه گردد.

تحقیقات دانشگاهی نباید بایگانی گردد و باید با دانشگاه های هنر همکاری گردد و موضوعات مرتبط با صنایع دستی به عنوان خاتمه نامه کار گردد تا هنرمندان بتوانند از ماحصل تحقیقات دانشجویان استفاده نمایند.

سخن آخر؟

گردشگری و صنایع دستی با هم مرتبط هستند و رشد گردشگری زمینه ساز ترویج صنایع دستی است. استان سمنان برندهای خوبی مثل جنگل و کویر دارد و باید از این برندها در حوزه گردشگری استفاده کرد. همچنین هنرمندان باید به نوگرایی و استفاده از طرح های جدید توجه نمایند.

میراث آریا