مراسم نوروز خوانی، آئین مژده بهار برای ایرانیان - زنگ قلاب بافی

مراسم نوروزخوانی که از دهم اسفند شروع میگردد در مناطقی از ایران همانند دو سوی البرز، طالقان و سمنان بیشتر در مازندران اجرا میگردد.قالب اشعار نوروز خوانان به صورت بداهه خوانی است و خواندن اشعار بداهه، یکی از ویژگی های مهم یک نوروز خوان با تجربه است و خواندن اشعار گاهی به همراهی ساز و گاهی تنها اجرا می گردد و بسیاری از اشعار به لهجه مازندرانی یا فارسی خوانده می گردد

نوروز خوانان افرادی هستندکه یک نفراز آنها اشعار را می خواند، یک فرد که ساز می زند و نفر دیگر که به آن کوله کش یا بارکش می گویند، به در خانه های مردم می رود و آواز محلی می خواند:

باد بِهارون بِیَمو / نِئروز سِلطون بِیَمو

مژده هادین دوستان رِ / گل بیَمو گلستون رِ

بهار آمد بهار آمد خِش آمد / علی با ذولفقار آمد، خوش آمد

نِئروزتان نِئروز دیگر / شِه ما رِ سال نِئ بووئه مِوارِک

صاحب خانه نیز با اهدای پول، شیرینی، گردو، تخم مرغ و نخود و کشمش از آنان پذیرایی می نماید. با ورود نوروز خوانان به روستاها، افراد محلی، آنان را در کوچه پس کوچه ها همراهی نموده و هر یک از افراد به نوبت و توان خود مبالغی پول به آنان می دهند.

علاوه بر نوروز خوانان، افرادی به نام حاجی فیروز یا حاجی نوروز، با پوشیدن لباسی سرخ و صورتی سیاه و دایره ای در دست، فرا رسیدن نوروز را با نواختن دایره و خواندن اشعاری عامیانه و مضحک و در وزن های دو و چهار یا شش و هشت نوید می دهند.

سیروس مهدوی، پژوهشگر تاریخ مازندران، با اشاره به اینکه مراسم نوروز خوانی برنامه ای اسطوره ای بوده که در بنیاد پارسی و هر مکانی به شکل خاص خود تعریف شده است و پیوندی میان تفکر روحوضی و بانو اسفندارمزد در ایران باستان حافظ گیاهان در زیر زمین است، به این شکل به گیاهان در زیر زمین گرما می دهد تا آنان از میان نروند و با آمدن بهار شکوفا می شوند.

مهدوی یادآور شد:

کسانی که در هنگام نوروز خوانی نوید پیروزی و آمدن بهار را می دهند افرد مختلف به آنها انعامی پرداخت می نمایند در حالی که در گذشته هیچ چیزی به آنها پرداخت نمی شد و همان طور که بابانوئل به مردم هدیه می دهد نوروزخوان ها نیز هدیه ای از جنس آمدن بهار را به مردم هدیه می داند.