ساختمان های قدیمی تهران : از گران قیمت ترین بناها تا مدرسه معمار باشی! - زنگ قلاب بافی

جهت دریافت خدمات پتینه کاری با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. هر گونه خدمات رنگ آمیزی با تکنیک های مدرن پتینه کاری را به ما بسپارید.

اگرچه ترافیک سنگین و شلوغ گاهی آزار دهنده است اما ساختمان های قدیمی تهران به دلیل معماری منحصربه فردی که دارند می توانند فضای آرامی را برای فرار از هرج و مرج شهر فراهم نمایند. به هر روی، بیایید بناهای قدیمی تهران را یکی یکی بازدید کنیم و از حضور در این مکان های دیدنی لذت ببریم؛ با خبرنگاران همراه باشید.

10 تا از ساختمان های قدیمی تهران

در زیر یک به یک به بناهای دیدنی تهران که مهم ترین جاذبه های شهر هستند اشاره می کنیم:

دبیرستان انوشیروان دادگر

دبیرستان انوشیروان دادگر در سال 1315 خورشیدی احداث شده است. این دبیرستان یکی از ساختمان های قدیمی تهران است که به همت بانوی خیرخواه زرتشتی به نام خانم راتن بایی بانجی (جی تاتا) از موبدان مشهور و ساکن نوساری هندوستان با سرمایه اولیه یکصد هزار روپیه (واحد پولی کشور هند) ساخته شد. هم اکنون در این دبیرستان، دانش آموزان از دین های گوناگون در حال آموزش هستند.

از لحاظ سبک معماری و نما، دبیرستان دادگر شبیه به دبیرستان البرز و مدرسه ژاندارک است. به احتمال زیاد معمار این بنا نیکلای مارکف است. نمای دبیرستان از آجر و تزیینات زیبای گچ بری ساخته شده است. در هنگام ورود به داخل عمارت، سرستون های بلند با سرگاو و نگاره فَروَهَر مشاهده می گردد. کاشی های رنگی نیز نمای داخلی بنا را با نقش و نگارهای هخامنشی زینت داده اند.

آدرس: خیابان انقلاب، بین خیابان های حافظ و ولیعصر، کوچه سعید

تماشاگه زمان

تماشاگه زمان (خانه حسین خداداد) یا موزه ساعت از ساختمان های قدیمی تهران است. این عمارتِ دو طبقه با قدمتی مربوط به دوران قاجار، تجلی معماری شگفت انگیز ایرانی است. در خارج از عمارت، بازدید نمایندگان می توانند بعضی از مدل های ساعت آفتابی، کلپسودرا، ساعت های شنی و موارد مشابه را مشاهده نمایند که بعضی از آن ها به 5000 سال پیش باز می گردند.

طبقه اول موزه سیر تکاملی ساعت ها از قرن هفدهم تا امروز را به نمایش می گذارد. انواع مختلف ساعت ها با مجسمه های تزیینی، میناکاری و موزاییک کاری توسط کشورهای دیگر به ایران ارائه شده است. اولین ساعت ساخت ایران نیز در اینجا نگهداری می گردد. طبقه دوم ساعت های مهم سیاسی، تاریخی و علمی و همچنین انواع دیگر ساعت ها مانند ساعت های دریایی و نظامی را به نمایش گذاشته شده اند.

تکامل ابزار اندازه گیری زمان، ساعت مکانیکی و بعضی فسیل ها از دوره های مختلف زمین شناسی نیز در طبقه دوم به نمایش گذاشته می گردد. دیوارهای موزه اسناد تقویم ایران را نشان می دهند. یک کافه در باغ وجود دارد که می توانید در آن جانی تازه کنید. صبحانه این کافه در بین بازدیدنمایندگان بسیار محبوب است.

آدرس: تهران خیابان ولی عصر، نرسیده به میدان تجریش، خیابان زعفرانیه (سرلشگر فلاحی)، چهارراه پرزین بغدادی، پلاک 12

ساختمان اربابی

در دل خانه- موزه مقدم، ساختمانی به نام اربابی نهاده شده است که در زمان خودش گران قیمت ترین بنای تهران بود. ساختمان اربابی در زمان دکتر محسن مقدم در سال 1345 هجری شمسی به شکل درژهای قرون وسطی اروپا ساخته شده است. دکتر مقدم این بنا را با یاری دکتر ابوالقاسمی که یکی از شاگردانش در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران بود احداث کرد.

ساختمان اربابی دارای قسمت های مختلف مانند اتاق کدخدا، حمام کوچک با کاشی های قاجاری با مضمون استحمام، اتاق صدف، اتاق تدخین و زیرزمین با تزیینات سفال است. ایوان قاجار، یکی از ایوان های این عمارت است که در ضلع شمالی ساختمان و بر پایه چند ستون و طاق ساخته شده است. در وسط ایوان حوضچه مرمری کوچکی متعلق به حمام فتحعلی شاه خودمانی می نماید که آب از آن فوران می نماید.

آدرس: تهران، ضلع شمالی خیابان امام خمینی، خیابان شیخ هادی، پلاک 251

سرای روشن

بنای شگفت انگیز و سرگرم نماینده سرای روشن در خیابان ناصرخسرو یکی از ساختمان های قدیمی تهران است. این بنا در سال 1932 و در دوره پهلوی تأسیس شد. سرای روشن با الهام از سبک معماری گوتیک، به طرز چشمگیری در محیط ایران غیرمعمول است. چهره ها و مجسمه های نمای بیرونی عمارت یادآور سبک معماری اروپایی هستند.

آنچه سرای روشن را بی نظیر می نماید، مفاهیم خارق العاده آن است که بیشتر آنها نمادی از عناصر دین زرتشتیان مانند اهورامزدا است. همچنین، نمای ساختمان افسانه ها و قصه های ایرانی را روایت می نماید. سالهاست که سرای روشن، مقصدی مرموز و جذاب برای بازدیدنمایندگان بین المللی است.

آدرس: تهران، خیابان ناصر خسرو، نزدیک کوچه مروی

حتماً بخوانید: اسامی ساختمان های مسکونی معروف تهران : از آ.اس.پ تا نارسیس الهیه

کاخ مسعودیه

کاخ پنج هکتاری مسعودیه (عمارت مسعودیه) یکی از ساختمان های قدیمی تهران است که احداث آن به دوره قاجار مربوط می گردد. معماری زیبای ایرانی- اروپایی کاخ مسعودیه باعث شده است که این مکان جاذبه ای محبوب برای همه گردشگران داخلی و خارجی باشد. کاخ مسعودیه با گچ بری، شیشه های رنگی، درب و پنجره های مشبک، نقوش متقارن گل و نقوش هندسی، خوشنویسی و نقاشی های دیواری تزیین شده است.

این کاخ در سال 1878 به دستور ناصرالدین شاه قاجار برای پسرش مسعود میرزا که فرماندار اصفهان بود ساخته شد. با گذشت زمان، برای اهداف فرهنگی، تاریخی و سیاسی مختلفی مورد استفاده نهاده شد. برای مثال، عمارت مسعودیه در ابتدا مرکز اصلی تجمع انقلاب مشروطه ایران (1905-1911)، سپس تبدیل به اولین کتابخانه رسمی (1926) شد. سال ها بعد به موزه ملی ایران و وزارت آموزش و پرورش (1967) تغییر کاربری دارد.

در این مجموعه دو عمارت، یک رستوران و یک سالن ورودی وجود دارد. رستوران کاخ با داشتن طراحی کلاسیک و زیبا، غذاهای سنتی و خوشمزه بسیاری را در محیطی دنج سرو می نماید. بعضی رویدادها و گالری های فرهنگی به مناسبت های مختلف در طول سال در این عمارت تاریخی برگزار می شوند.

آدرس: تهران، خیابان جمهوری، نرسیده به بهارستان، خیابان ملت، تقاطع خیابان اکباتان

مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی

یکی دیگر از ساختمان های قدیمی تهران، مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی نام دارد. این مدرسه در سال 1303 و در کنار مسجدی به همین نام در محله امامزاده یحیی تهران ساخت شد. بانی این مدرسه حاج ابوالحسن اصفهانی بود که در دوره قاجار دارای سِمت معمار باشی و ملقب به صنیع الملک بود. این بنا در دو طبقه ساخته شده است و شبستانش ارتفاعی برابر با دو برابر خود مدرسه دارد. شبستان مکانی است که در روز برای آموزش و در شب برای نیایش مورد استفاده قرار می گرفت.

همه اتاق های مدرسه معمار باشی ساده و از حداقل لوازم و تزیینات برخوردار است. فقط شبستان مدرسه اندکی با شیشه های رنگی بر روی درب ها و پنجره های مشرف به حیاط زینت داده شده اند. طرح معماری مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی شبیه به مسجد و بعضی خانه های سنتی است. سبک طراحی آن درون گرا است، به این معنا که مشرف به حیاط بوده و در آن مفاهیم مربوط به آب و طبیعت جزء عناصر اصلی طراحی هستند.

آدرس: تهران، خیابان 15 خرداد، کوچه امامزاده یحیی (ع)، میدان باغ پسته بک، پلاک 171

موزه آبگینه

موزه آبگینه یکی دیگر از ساختمان های قدیمی تهران است که در باغی با مساحت 7000 متری واقع شده است. این موزه به طرز حیرت انگیزی با پنجره های چوبی تزیینی و پنجاه نوع آجر احداث شده است. این مجموعه درخشان با الهام از معماری اروپا و روسیه، هنوز هم سرشار از هنر معمار ایرانی است. موزه آبگینه با استفاده از گچ بری های زیبا، آینه کاری ها و کنده کاری های ظریف، جاذبه ای فوق العاده در قلب تهران است.

این بنای تاریخی قبلاً سفارت مصر و افغانستان، بانک تجاری و خاتمه یک موزه ظروف شیشه ای و سرامیک بوده است. ساختمان موزه در دهه 1290 شمسی به عنوان یک خانه مسکونی برای احمد قوام بنا شد. معماران اتریشی، فرانسوی و ایرانی این موزه را بر اساس اصول معماری هخامنشی و صفوی با استفاده از بعضی سبک های مدرن زمانه خود طراحی کردند.

طراحی داخلی موزه نیز بسیار جذاب است. یک راه پله زیبا به شکل نعل اسب طبقه اول را به طبقه دوم متصل نموده است که به سالن آینه منتهی می گردد. طراحی راه پله با الهام از معماری روسی در قرن 18 و 19 ساخته شده است. همانطور که وارد این طبقه می شوید، هزاران قطعه آینه را می بینید که برای طراحی راهرو و سالن استفاده شده اند. در کل، شش سالن در این بنا وجود دارد که بسیاری از مصنوعات، ظروف شیشه ای و سرامیک های دوره های مختلف را به نمایش می گذارد.

آدرس: تهران، خیابان جمهوری، خیابان سی تیر، پلاک 55

باغ نگارستان

ازز دیگر ساختمان های قدیمی تهران می توان به باغ گلستان اشاره نمود. در سال 1802 به دستور فتحعلی شاه (دومین پادشاه قاجار) به عنوان اقامتگاه تابستانی ساخته شد. تالارهای عمارت با آینه تزیین شده اند. از آنجا که این کاخ توسط برجسته ترین نقاشان زمانه خود زینت داده شده اند، این بنا با نام نگارستان نامگذاری شده است.

موزه ای که در باغ نهاده شده است، نقاشی های کمال الملک، هنرمند برجسته ایرانی را به نمایش می گذارد. باغ نگارستان در سال 1911 توسط کمال الملک به مدرسه هنرهای زیبا تبدیل شد. در سال 1934، بعضی از قسمت های باغ توسط دانشگاه تهران برای برگزاری دوره های آموزشی مورد استفاده نهاده شد.

امروزه باغ به موزه تاریخ و شکوه دانشگاه تهران تغییر کاربری پیدا نموده است. یک کافه در فضای باز در باغ نوشیدنی های با طراوت و منوی سنتی را در یک محیط دلپذیر به بازدید نمایندگان ارائه می دهد. فقط پنج دقیقه پیاده روی از ایستگاه مترو بهارستان تا این باغ زیبا طول می کشد. همچنین به چندین موزه و مکان گردشگری مانند موزه جواهرات ملی و موزه ملی ایران بسیار نزدیک است.

آدرس: تهران، میدان بهارستان، خیابان دانش سرا، خیابان شریعتمداری

کاخ گلستان

مجموعه کاخ گلستان از ساختمان های قدیمی تهران است. این منطقه در ابتدا به نام تهران ارگ نامیده می شد که دروازه ورودی شهر در دوره قاجار بود. این کاخ در دوران صفویه تأسیس شد. سلسله زند آن را نوسازی کرد. سپس، بنیانگذار سلسله قاجار، آقا محمد خان، کاخ را به عنوان محل اقامت رسمی سلسله قاجار (25-1794) انتخاب کرد. علاوه بر این، کاخ گلستان به مرکز خلاقیت های هنری تبدیل شد.

مجموعه کاخ گلستان از 17 کاخ و سالن تشکیل شده است (هر کدام در سال های مختلف ساخته شده اند) که یک باغ زیبا را احاطه نموده اند. هر ساختمان گنجینه ای از معماری، هنر و کارهای تزئینی است. بعضی از لحظات مهم تاریخ ایران مانند تاجگذاری پادشاهان قاجار و پهلوی در کاخ گلستان اجرا شده است.

شمس العماره یا بنای خورشید اولین برج تفریحی تهران است و به عنوان یکی از ساختمان های ارزشمند این مجموعه کاخ شناخته می گردد. از پشت بام خود از منظره تهران چشم انداز خوبی دارد. تراس تخت مرمر، تالار آیینه، خلوت کریم خانی و عمارت بادگیر از جمله تالارهای مهم مجموعه کاخ گلستان هستند.

آدرس: تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ

کاخ سعد آباد

سعد آباد یک مجموعه فرهنگی و تاریخی است که در منطقه شمیران و در شمالی ترین قسمت تهران واقع شده است. بخشی از کاخ سعدآباد در دوره قاجار (قرن نوزدهم) و بخشی دیگر دوره پلهوی ساخته شده است. این کاخ در مجموع دارای 110 هکتار باغ، 18 کاخ و گالری است. کاخ سعد آبد اقامتگاه تابستانی خاندان پهلوی بود و به عنوان کاخ تابستانی برای خانواده سلطنتی قاجار مورد استفاده قرار می گرفت.

این کاخ پس از انقلاب در سال 1972 به موزه تبدیل شد. کاخ سبز (کاخ شهوند)، کاخ سفید (موزه ملت)، کاخ سیاه (موزه هنرهای زیبا)، موزه نظامی و موزه گنج فقط بعضی از کاخ ها و موزه های مهم این مجموعه هستند. به طور کلی، مکان های دیدنی زیادی در این مجموعه قرار دارند که می توانند تصویرگر بخشی از تاریخ کشور باشند. بعد از بازدید از کاخ می توانید از دربند و بازار تجریش نیز دیدن کنید.

آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی، انتهای خیابان شهید کمال طاهری

کلام آخر

ساختمان های قدیمی تهران را در بالا معرفی کردیم، اکنون می توانید با شناخت بیشتر از این بناهای تاریخی دیدن کنید. تهران شهری زیبا است اما به دلیل عدم درک صحیح از توسعه شهری، تراکم جمعیت و زیرساخت های غیراصولی، امروزه به منطقه ای غیرقابل سکونت تبدیل شده است. بناهای باستانی تهران در میان شلوغی و آلودگی همچنان می توانند تجلی بخش هویت پایتخت ایران باشند.