بیماری کبد چرب چیست و چه عوارضی دارد؟ چطور تشخیص داده می گردد و درمانش چیست؟ - زنگ قلاب بافی

شیوع، بروز و سیر بیماری کبد چرب

- بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) در اغلب مناطق دنیا شایعترین بیماری مزمن کبدی است.

- بیماری کبد چرب ارتباط بسیار قوی با چاقی، اضافه وزن و مقاومت به انسولین دارد. البته این به این معنی نیست که اگر اضافه وزن قابل توجهی نداشته باشید، کبد چرب ندارید. اما به هر حال افزایش شاخص توده بودن و دور کمر زیاد، باعث مستعد شدن به بیماری کبد چرب می گردد.

- پس کبد چرب می تواند در افراد لاغر هم دیده گردد، مثلا در افراد مبتلا به لیپودیستروفی این حالت را داریم.

- کبد چرب در نژادهای مختلف هم شیوع متفاوتی دارد به طوریکه در سیاه پوستان کمتر و سفید پوستان بیشتر است.

تعریف دو اصطلاح:

استئاتوز کبدی به حالتی گفته می گردد که فقط ذرات چربی (TG) در کبد وجود دارد و التهاب در بافت کبد نداریم.

اما اگر علاوه بر چربی، سلول های التهابی هم در کبد دیده شوند، استئاتوهپاتیت یا NASH داریم.

حالا فرض کنید من کبد چرب دارم. مگر چه می گردد و چرا باید به فکر درمان و تشخیص زودهنگام آن باشم؟!

مشکل اینجاست که کبد چرب می توانند به سیروز یعنی از کار افتادن کبد منجر شوند و در نهایت حتی به سرطان کبد HCC ختم شوند. این احتمالات در NASH یعنی وقتی که التهاب کبد وجود دارد بیشتر از استئاتوز است.

آیا رسوب چربی و التهاب کبد، یعنی همان NASH می تواند پسرفت کند؟

بله! این حالت می تواند به استئاتوز و حتی حالت نرمال برگردد ولی از طرف دیگر می تواند پیشرفت نموده و به سمت فیبروز و سیروز پیش برود.

اهمیت چک کردن آنزیم های کبد در کبد چرب چیست؟

فزایش آنزیم های کبدی در صورتی که ناشی از چیز دیگری مانند هپاتیت های ویروسی، اتوایمیون، متابولیک، مصرف الکل و داروها در بیماری که کبد چرب دارد؛ نباشد می تواند نشانه ای از آسیب کبدی ناشی از NASH باشد و باید جدی در نظر گرفته گردد.

در حال حاضر به نظر می رسد که حدود 25% بیمارانی که کبد چرب دارند هم زمان دچار NASH باشند و ضمناً حدود 6٪ افراد NAFLD درجاتی از سیروز را داشته باشند.

خطر سیروز و فیبروز در بیماران کبد چرب در صورت وجود سن بالای 50-45 سال و چاقی / اضافه وزن یا ابتلا به دیابت تیپ 2 افزایش می یابد.

- در حال حاضر شایع ترین علت پیوند کبد در آمریکا سیروز ناشی از HCV است ولی عقیده بر این است که در دهه های آینده سیروز ناشی از کبد چرب جای آن را بگیرد.

- NASH و NAFLD و سیروز ناشی از آن ها حتی در بچه ها هم دیده می گردد.

- HCC و کلانژیوکارسینوم داخل کبدی می توانند در NAFLD بدون NASH هم ایجاد شوند.

بیماری کبد چرب چطور تشخیص داده می گردد؟

تجمع چربی در کبد با سونوگرافی تشخیص داده می گردد. در این صورت اگر شخص الکلی نباشد و چیزهای دیگر مانند داروها، هپاتیت های ویروسی، خودایمنی، ویلسون، هموکروماتوز و کمبود a1 آنتی تریپسین هم نداشته باشیم، تشخیص بیماری کبد چرب گذاشته می گردد.

- در کبد چرب معمولا در ابتدا سونوگرافی پیشنهاد می گردد.اما می گردد از CT اسکن هم استفاده کرد.

توجه: در بیمار مبتلا به کبد چرب، سایز کبد و تست های کبدی می تواند کاملا نرمال باشد.پس برخلاف عقیده رایج اگر آزمایش خون دادید و آنزیم های کبدی تان نرمال بود، نمی توانید بگویید که کبد چرب در شما رد شده است.

مرحله بندی کبد چرب

- مرحله بندی را میتوان به صورت تستهای غیر تهاجمی (آزمایش خون، معاینه بالینی، تصویر برداری) و یا روش های تهاجمی (بیوپسی کبد) انجام داد.

- تستهای خونی که به نفع آسیب کبدی اند شامل افزایش بیلی روبین، کاهش آلبومین، PT طولانی، کاهش پلاکت و نشانه های افزایش فشار جریان پورت هستند.

- بیوپسی کبد استاندارد طلایی آسیب کبدی بوده و حساسیت و ویژگی اش بالاتر از روش های ذکر شده است. ولی بیوپسی کبد روش تهاجمی با عوارضی نظیر درد، خونریزی و … است. ضمناً بیوپسی کبد ممکن است با خطای نمونه برداری همراه باشد و ضمناً در یک بار نمونه گیری نمی توان فهمید که آسیب کبدی در حال پیشرفت است یا پسرفت

- باز هم تاکید می کنیم که تست های کبدی نظیر ALT و AST نه قادرند بین NAFLD و NASH افتراق بگذارند و نه قادرند شدت آسیب کبدی را تخمین بزنند، به همین دلیل آزمایشات جدیدی در حال معرفی شدن است.

-استفاده از مقیاس های مختلف و ترکیب آن ها با تصویربرداری های غیر تهاجمی اندازه گیری چربی کبد (MRI - PDFF) یا سفتی کبد (فیبرواسکن، MR الاستوگرافی) می تواند در پیش بینی شدت استئاتوز موثر باشد.

آیا کبد چرب علایم خاصی دارد که از روی آن شک کنیم و آنالیز را آغاز کنیم؟!

اغلب بیماران بدون علامتند. گاهی در آنالیز علت درد مبهم در قسمت راست و بالای شکم و یا بزرگی کبد تشخیص داده می شوند.

- تشخیص اغلب با افزایش آنزیم های کبدی و تصویربرداری کبد است.

- اختلالات دیگری که می توانند با کبد چرب مرتبط باشند شامل: خستگی مزمن، تغییرات خلق، آپنه انسدادی خواب، اختلال تیروئید و سندرم درد مزمن.

پس اگر اضافه وزن یا دیابت داشتید و علایمی مانند خستگی بدون توجیه و دردهای مبهم شکم داشتید ، یک سونوگرافی کبد و چک آنزیم های کبدی انجام بدهید.

درمان کبد چرب چیست؟

درمان های عجیب و غریب مطرح شده را فراموش کنید و به اصول درمان زیر توجه کنید:

اساس درمان کبد چرب تغییرات شیوه زندگی و نحوه تغذیه است.حداقل 5-3 درصد کاهش وزن باعث بهبود کبد چرب خواهد شد و تا 10٪ کاهش وزن باعث بهبود کبد چرب همراه با التهاب به صورت بهبود آنزیم های کبدی و کاهش چربی کبد خواهد شد.

- برای یاری به کاهش وزن می گردد از داروهایی نظیر اورلیستات و فنترامین Orlistat Topiramate و Phentermine استفاده کرد. اما به صورت کلی بهتر است شما کاهش وزن را با رژیم غذایی برنامه ریزی شده توسط متخصص تغذیه و نیز افزایش فعالیت فیزیکی انجام بدهید. به ویژه سرخود از این داروها استفاده نکنید.

آیا دارویی برای درمان کبد چرب وجود دارد؟

تبلیغات ماهواره ای را رها کنید. هیچ دارویی تا به حال در درمان کبد چرب توسط FDA یا سازمان غذا و داروی آمریکا پذیرفته نشده است.

- متفورمین که یک داروی ضد مقاومت به انسولین است در مطالعات باعث بهبود بافت شناسی کبد چرب نشده و به همین دلیل به طور روتین توصیه نمی گردد.

- پیوگلیتازون و روزیگلتازون هم ضد مقاومت به انسولین عمل می نمایند. پیوگلیتازون 30mg روزانه می تواند باعث بهبود شرایط آزمایشگاهی و بافت شناسی کبد چرب گردد، ولی از عوارض آن افزایش وزن است و ضمناً روی فیبروز کبدی بی تأثیر است. پیوگلیتازون از روزیگلیتازون ایمن تر است و به طور کلی باعث کاهش مرگ و میر ، سکته قلبی و سکته مغزی می گردد. اثرات روزیگلیتازون کمتر بوده و ضمناً مرگ و میر ناشی از حوادث قلبی عروقی را افزایش می دهد.

- ویتامین E به عنوان یک آنتی اکسیدان تأثیرات مفیدی در NASH دارد، ولی ممکن است مرگ و میر قلبی عروقی را افزایش دهد. لذا توصیه می گردد در افراد دیابتی و افراد با سابقه مسائل قلبی عروقی استفاده نگردد.

- UDCA و betaine تأثیری در بهبود هیستولوژیک NASH ندارند.

- امگا-3 هم در بهبود بافت شناسی NASH بی تأثیر است.

- استاتین ها مثلا آترواستاتین و روز واستاتین داروهای بسیار مؤثری در درمان دیس لیپیدمی و کاهش مورتالیتی قلبی عروقی اند و در صورت وجود دیس لیپیدمی در بیماران NAFLD / NASH، استفاده از آن ها توصیه میگردد. این داروها هیچ آثار سوئی در بیماران با مسائل کبدی و حتى NASH ندارند و به راحتی قابل تجویز هستند.

خلاصه ساده کبد چرب:

بیماری کبد چرب خیلی شایع است. به خصوص اگر اضافه وزن و دیابت دارید با کوچک ترین علامتی مانند خستگی و درد شکمی مبهم، آنالیز از نظر کبد چرب انجام بدهید. اگر معلوم شد که کبد چرب دارید، اساسی ترین کار تغییر سبک زندگی، کاهش اضافه وزن است. داروهای یاریی مانند آتروواستاتین، ویتامین E اگر مشکل قلبی ندارید، می توانند به صورت یاریی توسط شما استفاده شوند.

کبد چرب را جدی بگیرید، چون اگر مداخله ای انجام ندهید ممکن است دچار سیروز و فیبروز و از کار افتادن کبد و حتی سرطان کبد بشوید.